بتن خود متراکم Self Compacting Concrete
بتن به عنوان پر مصرف ترین مصالح ساختمانی شناخته می شود که استفاده از آن همچنان در حال ازدیاد است. با گسترش استفاده از بتن، اقتصاد، دوام بتن، کیفیت و تراکم آن اهمیت ویژه ای می یابند. بتن خود متراکم شونده پدیده جدیدی در علم مصالح ساختمانی است که امکانات جدیدی را در اختیار قرار داده با استفاده از آن می توان بر مشکلاتی که از عدم تراکم کافی ناشی می شود فائق آمده و کیفیت و دوام بتن ها را افزایش داد.
بتن خود متراکم شونده ( Self Compacting Concrete ) که به اختصار SCC نامیده می شود، برای اولین بار در حدود 18 سال پیش در ژاپن ابداع گردید از آن موقع تاکنون، تحقیقات فراوانی برای دستیابی به یک طرح مخلوط مناسب برای این نوع بتن و تبدیل آن به یک بتن استاندارد انجام گرفته است. بتن خود متراکم شونده بعنوان بتنی شناخته می شود که نیاز به هیچ لرزاننده ( ویبره ) داخلی و یا لرزاننده بدنه قالب نداشته و تحت اثر وزن خود متراکم می شود. کاربرد این بتن بیشتر در اعضاء ساختمانی با فشردگی زیاد آرماتور می تواند باشد.
برای دستیابی به تراکم مناسب در سازه بتنی معمولی، به تعدادی کارگر ماهر نیاز است. کاهش این تعداد از تعداد بهینه موجب کاهش تراکم و کیفیت سازه می گردد. بتن خود متراکم شونده به تعداد کمتری کارگر ماهر نیاز دارد و از اینرو نسبت به بتن معمولی از نظر هزینه نیروی انسانی در اجرا، به طور قابل ملاحظه ای با صرفه تر می باشد.
از آنجا که این نوع بتن دارای تراکم بهتری نسبت به بتن های معمولی می باشد، لذا خواص آن در حالت بتن سخت شده ( نظیر مقاومت فشاری، نفوذ پذیری، جذب آب و... ) نیز نسبت به بتن معمولی بهبود قابل ملاحظه ای دارد.
بتن خود متراکم شونده از همان طرح مخلوط بتن معمولی برخوردار است که شامل سیمان، سنگدانه ها، آب، مواد افزودنی و مواد مضاف می باشد. البته مقدار زیادی مواد فوق روان کننده برای کاهش حد مایع بتن ( Liquid Limit ) و کارآیی بهتر آن، مقدار زیادی پر کننده ( Filler ) بعنوان عامل روغن کاری برای درشت دانه ها و استفاده از عامل لزج کننده ( VMA ) برای زیاد کردن لزجت بتن را نیز باید به حساب آورد. خواص بتن تازه و سخت شده بتن خود متراکم شونده بستگی زیادی به طرح اختلاط آن دارد.
- مزایای استفاده از بتن خودمتراکم شونده
از سال 1988 تاکنون، استفاده از بتن خود متراکم شونده، رفته رفته در حال افزایش است. دلیل اصلی کاربرد بتن خود متراکم شونده به جای بتن معمولی را می توان به صورت زیر خلاصه نمود.
1) کاهش دوره ساخت سازه بتنی
2) اطمینان از تراکم سازه بخصوص در نقاطی که کاربرد لرزاننده دشوار است
3) برای کاهش سر و صدای مزاحم ناشی از لرزش بخصوص در کارخانجات تولید قطعات بتنی
در سال 1977 در حدود 1/0 درصد از تولید سالیانه بتن آماده کشور ژاپن را بتن خود متراکم شونده تشکیل داده است. بدلیل مزایای فوق پیش بینی می شود تولید این بتن در سالهای آینده افزایش یابد.